Upotreba matičnih/stromalnih ćelija dobijenih iz masnog tkiva kao autolognog izvora različitih diferenciranih ćelija ima veliki potencijal primene u regenerativnoj medicini. U fokusu ovog projekta bilo je definisanje efikasnih metoda ekstrakcije multipotentnih matičnih ćelija masnog tkiva, njihove ekspanzije i diferencijacije ex vivo, uz paralelno ispitivanje uticaja krioprezervacije na preživljavanje i proliferaciju ovih ćelija. Pored toga, karakteristike matičnih ćelija masnog tkiva umnoženih ex vivo poređene su u različitim model sistemima ćelijskih kultura, uključujući kultivaciju u biorekatorskim sistemima i 3D kulturama na nosačima od biomaterijala. Takođe je jedan od važnih ciljeva projekta podrazumevao analize uticaja matičnih ćelija masnog tkiva tokom dugotrajne ekspanzije u kulturi na proliferaciju različitih tumorskih ćelijskih linija kako bi se bolje definisala bezbednosti njihove primene.

Mezenhimske stromalne/matične ćelije (MMĆ) masnog tkiva imaju važnu ulogu u tumorskoj mikrosredini dojke, ali je molekularna osnova njihovog učešća u regulaciji razvoja i progresije tumora nedovoljno izučena. Poznato je da perzistentna inflamacija i hipoksija u tumorskom tkivu doprinose razvoju matičnih ćelija kancera i progresiji tumora, kao i da transkripcioni faktori NF-κB i HIF-1 imaju udruženo delovanje tokom progresije tumora. U cilju definisanja novih potencijalnih meta za razvoj anti-tumorskih terapijskih strategija u sklopu ovog projekta ispitivani su molekularni mehanizmi delovanja MMĆ masnog tkiva na osobine matičnosti ćelija tumora dojke sa posebnim fokusom na učešće IL-6/NF-κB /HIF-1 signalizacije. U te svrhe analiziran je uticaj MMĆ masnog tkiva ili njihovih produkovanih faktora na sposobnost formiranja mamosfera, ekspresiju markera pluripotentnosti, ćelijski ciklus/utišanost i modifikaciju aktivacije NF-κB i/ili HIF-1 na modelu MDA-MB-231 ćelijske linije tumora dojke.

Velika koštana oštećenja predstavljaju čest klinički problem gde je autologno presađivanje kosti trenutni terapijski zlatni standard. Autologni koštani transplantati dobijeni tehnikom Reamer-Irrigator-Aspirator ® (RIA) omogućuju dobijanje dve frakcije – čvrste frakcije koja se obično koristi za transplantaciju i tečne frakcije koja se najčešće odbacuje kao medicinski otpad. Cilj ovog translacionog projekta je da doprinese definisanju regenerativnog potencijala tečne RIA frakcije kroz in vitro studije sekretornog i ćelijskog sastava, kao i testiranjem strategija predkondicioniranja za poboljšanje regenerativnog potencijala RIA transplantata. Takođe , projekat će pružiti dokaze za novu mogućnost primene materijala PerOssal ® (Osartis GmbH) u rekonstrukciji koštanog tkiva kombinovanjem sa RIA-transplantatom. Eksperimenti in vitro će biti osnova pretkliničkih i kliničkih ispitivanja u Srbiji kako bi se optimizovale trenutno dostupne terapije. Paralelno , ‘proof-of-concept’ eksperimenti sa 3D štampanim biomaterijalima realizovaće se u saradnji sa industrijskim partnerom iz Srbije 3D Republika d.o.o.

FACILITATE je projekat izgrađen na tehnološkoj platformi koja je usredsređena na pacijente, zasnovana na podacima, gde dinamička saglasnost omogućava vraćanje podataka kliničkog ispitivanja učesnicima u studiji u skladu sa GDPR-om i odobrenim etičkim okvirom. FACILITATE počinje pružanjem jasnih pravila u pouzdanom etičkom, zakonskom i regulatornom ekosistemu pre nego što angažuje pacijente kao generatore podataka. Ovo izbegava trenutnu situaciju u kojoj su klinički podaci razdvojeni u odvojenim repozitorijumima bez ikakve mogućnosti da se koriste izvan svoje prvobitne jednostrane namene. FACILITATE će obezbediti tehnološka rešenja za usaglašavanje sa GDPR-om u medicinskim istraživanjima tako što će se nadovezati na spremnost ovlašćenih zainteresovanih strana da dele i ponovo koriste svoje podatke. Konzorcijum FACILITATE je konstituisan korišćenjem širokog spektra kapaciteta da se uhvati u koštac sa ambicioznim izazovima vezanim za buduća klinička ispitivanja, kao što su preventivna, dugoročna ispitivanja i ispitivanja dokaza u realnom okruženju (RWE). Konzorcijum koristi inovativan pristup vraćanju podataka učesnicima studije tako što ih pita šta treba da se primeni da bi se osećali u sigurnom okruženju. Ovo zahteva od svih učesnika Konzorcijuma da iskoriste svoje postojeće mreže kako bi okupili zainteresovane strane na svim nivoima u lancu donošenja odluka, uključujući pacijente, zdravstvene radnike, dizajnere softvera, procesore i kontrolore repozitorija kliničkih ispitivanja, etičare, advokate i druge aktivne regulatore. Nakon dobijanja dinamičke saglasnosti o prenosivosti podataka, FACILITATE će ih ponovo koristiti i uporediti sa onima koji se nalaze u drugim repozitorijumima, uključujući RWE podatke snimljene na više načina i uređaja. FACILITATE će trajati 4 godine i učestvovaće u proširenom pilot istraživanju o otvorenim istraživačkim podacima Horizonta 2020. Njegova strategija predstavlja jedinstvenu i inovativnu priliku za bolje razumevanje odgovornih za razvoj i regulaciju lekova za različite kliničke aspekte bolesti, kao i bolju evaluaciju efikasnosti proizvoda u zdravstvenom sistemu.

Olgica Đurković-Đaković, Ivana Klun, Aleksandra Nikolić, Branko Bobić, Aleksandra Uzelac, Irena Rajnpreht

Opšti cilj projekta bio je da se dobiju informacije i prošire saznanja o prisustvu (i vijabilnosti) cista T. gondii u mesu i drugim jestivim tkivima kod najvažnijih vrsta domaćih životinja koje se gaji radi mesa, i ispita eventualna korelacija sa seroprevalencom T. gondii kod tih vrsta, i to putem opsežne pretrage literature i pregleda dostupnih podataka o ovoj temi, kao i izvođenjem eksperimentalnih studija kako bi se procenio stepen slaganja između metoda indirektne detekcije (detekcija antitela) i metoda direktne detekcije (biološki ogled) infektivnih cista u mesu i drugim jestivim tkivima kod životinja za proizvodnju mesa u EU.

Osnovni cilj projekta je da se proveri da li, i u kojoj meri, antropski uticaj i klimatske promene utiču na rizik od bolesti prenošenim vektorima. Projekat ima za cilj razvoj epidemiološkog modela u kome je okruženje modelovano i po italijanskim i po srpskim karakteristikama, divlja životinja domaćin je crvena lisica, a patogeni izazivaju vektorske bolesti. Obuhvaćene bolesti prenose komarci (Dirofilaria immitis), krpelji (Babesia sp. Ehrlichia sp., Anaplasma phagocitophilum) i peščane mušice (Leishmania infantum). Patogeni koji će se proučavati su odabrani jer se veoma razlikuju sa filogenetskog i biološkog stanovišta i po svojim ekološkim potrebama. Na ovaj način će biti moguće proveriti veliki broj mehanizama preko kojih promene životne sredine mogu uticati na širenje patogena.

Identifikacija krpelja i bolesti koje prenose krpelji je sve veći problem posljednjih decenija i poklapa se sa povećanjem antropogenog uticaja na biotičke i abiotičke komponente ekosistema. Kao rezultat direktnog i indirektnog antropogenog uticaja, omogućena je migracija ovih patogena na nova područja. Divlje kanide su važni domaćini iksodidnih krpelja i nedavno su prepoznati kao potencijalni rezervoari nekoliko zoonoznih patogena koje prenose krpelji. Vrste kao što su lisica (Vulpes vulpes) i zlatni šakal (Canis aureus) takođe predstavljaju važan izvor infekcije za domaće životinje i ljude, uglavnom zbog njihove blizine naseljima i česte izloženosti različitim vrstama vektora. Trenutno , ove populacije i dalje brzo rastu u urbanim područjima i šire se prema srednjoj i istočnoj Evropi povećavajući rizik od izloženosti ljudi i životinja patogenima. Međutim , mnogi aspekti epidemiologije bolesti koje prenose krpelji kod divljih kanida, kao što su raspon domaćina, raspon krpelja i njihova geografska distribucija, još uvijek su slabo istraženi.

sa srpske strane: Dr Olgica Đurković-Đaković, sa francuske strane: Prof. Florence Robert-Gangneux

dr Tijana Štajner, dr Jelena Srbljanović, Neda Bauman, Aleksandra Uzelac

Dijagnostika i monitoring reaktivirane toksoplazmoze (RT) kod primalaca HSCT uvedeni su u transplantacione protokole u Srbiji 2013. godine kao rezultat saradnje Instituta za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Srbije “Dr Vukan Čupić’’ i NRL za toksoplazmozu Instituta za medicinska istraživanja. Postojeći pristup spasava živote, ali je skup, a rezultate PCR je nekada teško interpretirati jer se cirkulišuća DNK može detektovati i u odsustvu kliničke infekcije. Takođe, i performanse qPCR testa mogu varirati u odnosu na tehničke uslove, razlike u HSCT protokolima, tip alografta kao i osobenosti pacijenata (vrsta hematološkog maligniteta). Otuda je cilj predloženog projekta da se, nakon standardizacije i harmonizacije qPCR protokola u laboratorijama oba partnera, preispita postojeći pristup i identifikuju podgrupe pacijenata (tip osnovne bolesti, vrsta profilakse) pod posebnim rizikom od RT koje bi imale najveću korist od sistematskog qPCR monitoringa. Krajnji ishod bi bio efikasan a po ceni prihvatljiv program prevencije toksoplazmoze nakon HSCT.